дөнья гизү

дөнья гизү — обойти́ весь мир

ил гизү — стра́нствовать; путеше́ствовать

болыннарны гизү — броди́ть по луга́м

дөньяның берлеге — еди́нство ми́ра

дөньяның барлыкка килүе (килеп чыгуы, яралуы) — происхожде́ние вселе́нной

объектив (материаль) дөнья — объекти́вный (материа́льный) мир

дөнья кисәкләре — ча́сти све́та

бөтен дөньяны әйләнү — объе́хать весь мир

дөньяда беренче космик очыш — пе́рвый в ми́ре косми́ческий полёт

дөнья әйләнә сәяхәт — путеше́ствие вокру́г све́та (Земли́)

дөнья чемпионы — чемпио́н ми́ра

дөнья сугышы — мирова́я война́

дөнья базарына чыгу — вы́йти на мирово́й ры́нок

моны бөтен дөнья белә — э́то зна́ет весь мир (весь свет); э́то зна́ют все (все лю́ди)

бөтен дөньяга танылу — просла́виться на весь мир; станови́ться всеми́рно изве́стным

дөнья безгә карый — челове́чество (весь мир) смо́трит на нас

дөнья мәсхәрәсенә калдыру — опозо́рить пе́ред все́ми (всем ми́ром)

антик дөнья — анти́чный мир

иске дөнья — ста́рый мир

капиталистик дөнья — капиталисти́ческий строй

дөньяны үзгәртеп кору — преобразова́ть мир

йолдызлар дөньясы — звёздный мир

хайваннар дөньясы — живо́тный мир; фа́уна

үсемлекләр дөньясы — расти́тельный мир; фло́ра

су асты дөньясы — подво́дный мир

җир асты дөньясы — подзе́мный мир

дөньяга үз күзләрең белән карау — смотре́ть на жизнь (мир) свои́ми глаза́ми

дөнья үзе өйрәтә — жизнь сама́ у́чит

дөньяны аңламау — не понима́ть жизнь

дөньядан бизү (тую) — потеря́ть интере́с к жи́зни

дөнья эшләре — жите́йские дела́

дөнья мәшәкатьләре — жите́йские (мирски́е) забо́ты

дөнья ыгы-зыгысы — мирска́я суета́

бу дөнья — э́тот мир; земна́я жизнь

теге дөнья — тот мир, загро́бный мир (жизнь)

фани дөнья — бре́нный (тле́нный) мир

дөнья куласа, әйләнә дә бер баса — всё мо́жет измени́ться; всё течёт, всё меня́ется

музыка дөньясы — мир му́зыки

әдәбият дөньясы — мир литерату́ры

коллар һәм ачлар дөньясы — мир голо́дных и рабо́в

матурлык дөньясы — мир красоты́

фән дөньясы — нау́чный мир

кешенең эчке дөньясы — вну́тренний мир челове́ка

уйлар һәм хисләр дөньясы — мир чувств и мы́слей

мәйданда дөнья халык — на пло́щади о́чень мно́го (у́йма) наро́ду

дөнья вакыт үтте — прошла́ у́йма вре́мени

эш дөнья — у́йма дел

дөнья акча тоту — израсхо́довать о́чень мно́го (у́йму) де́нег

дөнья аныкы (дөнья безнеке; дөнья минеке) — быть (чу́вствовать себя́) на седьмо́м не́бе; быть (чу́вствовать себя́) на верху́ блаже́нства; попа́сть на седьмо́е не́бо

дөнья әйтү — говори́ть у́мные (де́льные) слова́ (сове́ты)

дөнья бабай — жизнь-нужда́

дөнья байлыгы — ро́скошь

дөнья бәясе — на вес зо́лота

дөнья бәясе торырлык — о́чень дорого́й

дөнья белән исәпләшмәү — не счита́ться с но́рмами жи́зни

дөнья болгату (дөнья бутап йөрү) — баламу́тить

дөнья бу! — жизнь есть жизнь!

дөнья газабы күрү (дөнья газабы тату; дөнья газабы чигү; дөнья мәшәкате күрү; дөнья мәшәкате тату; дөнья мәшәкате чигү) — мы́кать век (жизнь)

дөнья гизү — стра́нствовать, путеше́ствовать, скита́ться по све́ту

дөнья гүзәле — пи́саная краса́вица; короле́ва красоты́

дөнья дөньялыгын итә — жизнь берёт своё

дөнья җәһәннәме — ад кроме́шный

дөнья җимерелмәс — ничего́ (стра́шного) не случи́тся

дөнья җимерелү — ≈ свет поме́рк в глаза́х

дөнья йөзе — бе́лый (бо́жий) свет

дөнья киң — свет кли́ном не сошёлся

дөнья корткычлары — парази́ты о́бщества

дөнья көтә белми торган — непракти́чный, нео́пытный

дөнья көтү (дөнья сөрү) — жить, существова́ть; вести́ жизнь (хозя́йство)

дөнья кубару (дөнья куптару; дөнья күтәрү; дөнья туздыру) — подня́ть переполо́х (сканда́л); переполоши́ть, взбудора́жить

дөнья кубарып (дөнья куптарып; дөнья күтәреп; дөнья туздырып; дөнья җимереп) — во всю ива́новскую (о́чень гро́мко, о́чень бу́рно и т. п.)

дөнья кубарып йөрү (дөнья куптарып йөрү) — переполоши́ть, взбудора́жить

дөнья кубу — переполоши́ться, всполоши́ться

дөнья куу — стреми́ться нажива́ть добро́; быть ненасы́тным (жа́дным)

дөнья кую — сконча́ться, преста́виться

дөнья күзләре йомылу — ≈ усну́ть ве́чным (после́дним) сном

дөнья күчсә дә — хоть (е́сли да́же) свет перевернётся

дөнья оҗмахы — земно́й рай; ра́йская жизнь

дөнья рәхәте — ≈ не жизнь, а мали́на

дөнья тигезләнү (дөнья түгәрәкләнү; дөнья төгәлләнү) — вздохну́ть свобо́дно (облегчённо)

дөнья тулган — о́чень мно́го; хоть пруд пруди́

дөнья фани — жизнь быстроте́чна; мир не ве́чен

дөнья яралганнан бирле — с те́х по́р как существу́ет мир; с сотворе́ния ми́ра

дөнья яңгыратып — во всё го́рло (крича́ть); во всё ива́новскую

дөньяга баш булу (дөньяга баш хаким булу) — хозя́йничать, госпо́дствовать

дөньяга җигелү — окуну́ться (погрузи́ться, уходи́ть) с голово́й в жите́йские (мирски́е) забо́ты

дөньяга катышу — обща́ться с ми́ром

дөньяга китерү — произвести́ на свет, роди́ть (ребёнка)

дөньяга таралу (дөньяга таралу; дөньяга фаш булу; дөньяга җәелү) — вы́ступить (всплыть, вы́плыть, вы́йти) на свет бо́жий

дөньяда бер — еди́нственный в ми́ре, уника́льный

дөньяда булмаган — необыкнове́нный, из ря́да вон выходя́щий

дөньяда юк — нет в живы́х, у́мер

дөньяда яшәү яки үлем мәсьәләсе — вопро́с жи́зни и́ли сме́рти

дөньядан бизү (дөньядан тую) — разочарова́ться в жи́зни; потеря́ть интере́с к жи́зни

дөньядан ваз кичү — отреши́ться/отре́чься от жи́зни

дөньядан китү (дөньядан кичү; дөньядан күчү; дөньядан кайту; дөньядан үтү) — уйти́ из жи́зни

дөньядан югалу — забы́ться

дөньяны дер селкетеп — о́чень си́льно; во всю си́лу (мощь)

дөньяны онытып — забы́в обо всём

дөньяны тату — позна́ть жизнь

дөньяны ут алса да — ≈ случи́сь хоть пото́п; несмотря́ ни на что́

дөньяныкы дөньяда бетсен — свести́ счёты; не оста́вить на загро́бный суд

дөньяның асты-өскә килү — перевёртываться/переверну́ться вверх (кве́рху) дном

дөньяның астын-өскә әйләндерү — переверну́ть весь мир

дөньяның ачысын-төчесен тату — испи́ть (го́рькую ча́шу) до дна; испи́ть го́речь жи́зни

дөньяның дүрт ягына — на все четы́ре сто́роны

дөньяның дүрт ягыннан — со всех концо́в све́та

дөньяның очында (дөньяның кырыенда) — на краю́ све́та (о́чень далеко́)

дөньясы асты-өскә килсен — хоть кол на голове́ те́ши; случи́сь хоть пото́п; да́же е́сли весь свет перевернётся

дөньясын күрәсе килмәү — всё опосты́лело

дөньясын оныту — забы́ть обо всём на све́те

дөньясына исе китмәү — быть беспе́чным; хоть трава́ не расти́

блуждать по свету — дөнья гизеп йөрү

поездить по стране — ил буйлап йөреп кайту